Harde schijven worden sneller, groter, goedkoper maar zorgen ook voor steeds meer leed wanneer het misgaat. Voor ons een reden om dit apparaat te onderwerpen aan een grondige keuring.
Wist u dat de harde schijf onlangs zijn vijftigste verjaardag heeft mogen vieren? Het eerste model had 5 MB opslagruimte, het formaat van een flinke vrieskast en kostte maar liefst 10.000 euro. In de jaren die volgden werden harde schijven kleiner, sneller, goedkoper en konden ze meer gegevens bevatten. Inmiddels is het normaal als u een harde schijf van 160 GB of meer in uw pc hebt. En dat zelfs dit al snel te weinig is, daar kijkt niemand gek van op. De pc-winkel verkoopt vandaag de dag al modellen van 500 GB. De harde schijf is hét opslagmedium geworden voor al uw belangrijke en minder belangrijke gegevens. Gaat uw schijf nu kapot, dan bent u waarschijnlijk het haasje; foto’s, films, muziekbestanden, e-books, e-mailberichten, tekstdocumenten, werkstukken en mogelijk nog veel meer persoonlijke zaken, ze zijn voorgoed verdwenen. Kortom: uw harde schijf dient u met zorg uit te kiezen, op de juiste manier in gebruik te nemen en in topconditie te houden.
Onder de loep
Een harde schijf of harddisk is niets anders een aantal schijven (platters) die op een as zitten en met een kleine tussenruimte op elkaar gestapeld zijn. De schijven bevatten een speciale magnetische laag waarop u – net als bij een diskette – gegevens kunt bewaren. Het beschrijven en lezen gebeurt met een speciale kop die aan een armpje is bevestigd. Een klein motortje laat het armpje van binnen naar buiten over de schijf gaan en weer terug. Aangezien een harddisk bestaat uit verscheidene schijven is het nodig om meerdere koppen te gebruiken. Iedere schijf kan zowel aan de onder- als bovenkant worden gebruikt; als er vier schijven in een harddisk zitten, zijn hiervoor dus in totaal acht koppen nodig. De elektronica in de harde schijf zorgt ervoor dat alle platters zich als één groot opslagmedium gedragen.
Kiezen & installeren
Wilt u een nieuwe schijf aanschaffen, dan kunt u aan de hand van de volgende keuzes snel bepalen welke schijf u moet hebben.
PC of notebook?
Harde schijven zijn er in diverse maten, en dan bedoelen we de behuizing. In pc’s worden modellen gebruikt met een grootte van 3,5 inch. Notebooks hebben schijven van 2,5 inch of zelfs kleiner. De nog kleinere schijfjes (1 inch of 0,8 inch) worden vooral in draagbare mediaspelers toegepast. Geef bij de aanschaf van een harde schijf dan ook aan waarvoor deze is bedoeld en neem bij twijfel uw pc of notebook mee naar de winkel.
Systeem- of dataschijf?
Zoekt u een nieuwe harde schijf om Windows op te installeren (een zogeheten ‘bootdisk’) of hebt u meer opslagcapaciteit nodig? In het eerste geval komt u zeker uit bij een model dat u moet inbouwen in de behuizing. In het tweede geval kunt u waarschijnlijk ook prima uit de voeten met een extern model dat op de usb-poort wordt aangesloten. Dat scheelt weer een hoop schroefwerk.
In sommige gevallen hebt u weinig te kiezen, bijvoorbeeld omdat er in de pc geen ruimte meer is voor een extra harde schijf of omdat u niet over genoeg usb-poorten beschikt voor het aansluiten van een externe harde schijf. Ruimte maakt u door een oude harde schijf te vervangen of door een extra insteekkaart aan te schaffen waarop u extra interne of externe harde schijven kunt aansluiten.
Pata of sata?
Voor een interne harddisk zijn er momenteel twee soorten aansluitingen: serial ata (afgekort sata) en parallel ata (pata), een nieuwe naam voor de oudere ide-standaard. Nieuwe pc’s beschikken over beide soorten aansluitingen maar we raden u aan om te kiezen voor een sata-schijf die eenvoudiger is te configureren vergeleken met pata. Bij oudere pc’s beschikt u over het algemeen alleen over pata-aansluitingen. Ook wanneer u met behulp van een losse behuizing een externe harde schijf wilt bouwen, zult u veelal een harde schijf van dit type moeten winkelen.
Tot slot: wanneer u een harde schijf koopt, zorg er dan voor dat u een exemplaar meekrijgt dat in een verzegeld zakje is opgeborgen. Dan weet u zeker dat deze niet afkomstig is uit een andere pc. Het inbouwen en aansluiten van een harde schijf zal – zeker wanneer dit een sata of extern exemplaar is – weinig tot geen problemen opleveren. Een slimme buurman of de pc-winkel zullen u graag van dienst zijn als u er zelf liever niet aan begint.
Partitioneren en formatteren
Een nieuwe harde schijf installeren houdt helaas niet op bij het correct instellen en aansluiten ervan. De pc, of wat preciezer: het besturingssysteem, kan er namelijk nog helemaal niets mee. De schijf moet eerst worden ingedeeld. Dat houdt zowel het zogenoemde formaat in – waarover meer in het kader Fat32 versus ntfs – als het aantal partities (meestal zichtbaar als stationsletters) dat u aan de schijf wilt koppelen. Dat laatste is belangrijk, omdat het tamelijk lastig is de gekozen indeling achteraf te wijzigen.
Een veel gekozen indeling is een systeempartitie met Windows en een datapartitie voor de documenten. Zo blijven het relatief statische besturingssysteem en de snel veranderende eigen bestanden keurig van elkaar gescheiden. Computerleveranciers werken daarnaast vrijwel zonder uitzondering met een extra partitie, waarop een backup staat van het gehele systeem. Aan dat gedeelte van de harde schijf is geen stationsletter toegekend, waardoor het niet zichtbaar is in Windows Verkenner. Hebt u een tweede harde schijf gekocht, dan hoeft die uiteraard niet te worden voorzien van Windows. U kunt deze dan – door Windows XP – simpelweg in partities laten opdelen en aansluitend formatteren.
Het indelen van een nieuwe harde schijf in partities doet u de eerste keer tijdens het installeren van Windows XP met behulp van het installatieprogramma. Extra schijven die u na de installatie aansluit, partitioneert en formatteert u door in het Configuratiescherm te kiezen voor Prestaties en Onderhoud, Systeembeheer, Computerbeheer, Opslag, Schijfbeheer. De mogelijkheden om achteraf partities te veranderen zijn binnen Windows zeer beperkt. Software als Partition Magic van Symantec kan veel meer, maar kost extra geld. Een interessant gratis alternatief is Partition Logic, dat u vindt op www.partitionlogic.org.uk. Wanneer een harde schijf een mechanisch probleem krijgt, dan zullen waarschijnlijk alle partities op dezelfde harde schijf onleesbaar worden. Gebruik voor het maken van een backup dan ook altijd een partitie die zich op een andere harddisk bevindt.
Images en backups
Na het installeren van Windows en de gewenste software is het systeem als het goed is nog lekker snel. Dat daar door intensief gebruik gaandeweg de klad in komt, hoeven we u natuurlijk niet meer te vertellen. Verstandig is het daarom nog voordat het eerste mailtje is getypt, een image te maken van de gehele systeempartitie. Zo’n image is een exacte kopie en bevat niet alleen alle bestanden die op de betreffende partitie staan, maar ook de gegevens over de exacte fysieke locatie van die bestanden. Dat is met name belangrijk voor bestanden die betrekking hebben op het starten van het besturingssysteem. Een image bestaat uit een of meerdere grote bestanden, die u kunt bewaren op een andere partitie of harde schijf. Helaas is er geen gebruiksvriendelijke gratis software te vinden voor dit doel. True Image van Acronis en Norton Ghost zijn uitstekende programma’s, maar verre van voor nop.
Een image is zonder meer handig, maar allerminst noodzakelijk. Het maken van backups van uw eigen bestanden zou echter vanzelfsprekend moeten zijn. Het kost bovendien helemaal niets, afgezien van een heel klein beetje tijd. Binnen Windows XP is vooral de map Documents and Settings van belang. Alles wat u of wie dan ook op uw pc schrijft, leest, bekijkt, maakt en beluistert staat in deze map. U doet er verstandig aan om wekelijks een kopietje te maken van deze map op een andere partitie of bijvoorbeeld een dvd-rw. Er zijn talloze (gratis) programma’s te vinden die een dergelijke taak geheel automatisch voor hun rekening nemen, zoals SyncBack (www.partitionlogic.org.uk) of Cobian Backup (www.educ.umu.se/~cobian).
Let op dat bij het terugzetten van een image alle bestanden op de betreffende partitie worden overschreven met de versies die er stonden ten tijde van het maken van de image. Later toegevoegde bestanden, zoals uw eigen documenten, worden rücksichtslos overschreven. Een regelmatig bijgewerkte, aanvullende backup van uw eigen bestanden is ook hier noodzakelijk!
Weg is weg?
‘Weet wat u wist’ luidt de gevatte tekst op een van de T-shirts van de FAQman. Hoe lollig ook, het lachen vergaat u snel wanneer u echt belangrijke zaken te snel of per ongeluk hebt verwijderd. Dan is het goed te weten dat u niet alleen bent in uw geklungel, computergebruikers zijn en blijven immers ook maar mensen. Op internet wemelt het dan ook van de hulpmiddelen om verloren gewaande bestanden terug te krijgen. Zoals altijd varieert de kwaliteit ervan enorm, maar met pc Inspector File Recovery (www.pcinspector.de) en Handy Recovery (www.handyrecovery.com) komt u vast een heel eind. Garanties dat u alles ongeschonden terugvindt zijn niet te geven, maar zo’n tweede kans is toch maar mooi meegenomen.
Defragmenteren
Niet alleen uw eigen bestanden hebben hun plekje op de harde schijf, ook het besturingssysteem en de geïnstalleerde software gebruiken de schijf intensief voor het al dan niet tijdelijk bewaren van allerhande gegevens. De tijdelijke bestanden laten naderhand lege schijfruimte achter, die weer beschikbaar is voor nieuwe bestanden. Die nieuwe bestanden zijn soms kleiner, maar ook vaak groter dan de achtergelaten ruimte. In dat geval worden de bestanden verdeeld over meerdere lege plekken. Dat proces heet fragmentatie en leidt op termijn tot een tragere pc. Het bij elkaar rapen van een bestand dat over vijf willekeurige stukken is verdeeld gaat nu eenmaal langzamer dan een bestand dat uit één stuk bestaat.
Om de gefragmenteerde bestanden weer bij elkaar op de schijf te zetten bestaat er defragmentatiesoftware. Deze verkwikkende opknapbeurt voor uw harde schijf activeert u door in Windows Verkenner met de rechtermuisknop te klikken op het gewenste station en dan op Eigenschappen, tabblad Extra en Nu defragmenteren. Afhankelijk van de fragmentatiegraad kan de klus enkele minuten tot enkele uren in beslag nemen, maar die tijd neemt sterk af bij het regelmatig uitvoeren ervan.
Schijf kapot
Niets heeft het eeuwige leven, dat geldt zeker ook voor uw harde schijf. Het blijft mechanica en dus slijt het. Toch is de kans klein dat zich binnen de levensduur van uw pc grote problemen voordoen die het gevolg zijn van een falende harde schijf. Allereerst is het belangrijk om onderscheid te maken tussen beschadigde bestanden en fysieke beschadigingen. Doordat toepassingen voortdurend data wegschrijven, kan het gebeuren dat een bestand nog niet volledig is weggeschreven terwijl een proces abrupt wordt gestopt of vastloopt. Bij het wegvallen van de netspanning is de kans daarop zelfs uiterst groot. Onvolledige bestanden staan wel geregistreerd, maar de locatie en de grootte ervan klopt niet met Windows’ administratie. Afhankelijk van het type bestand kan dit leiden tot foutmeldingen of zelfs weigerende programma’s.
Aangezien deze gemankeerde bestanden vaak bedoeld waren als tijdelijk, kunnen ze maar beter helemaal worden verwijderd. Het onderdeel Foutcontrole biedt uitkomst. Klik daarvoor in de Windows Verkenner met de rechtermuisknop op het gewenste station en kies Eigenschappen, tabblad Extra, Nu controleren.
Naast de mogelijkheid eventueel aangetroffen fouten automatisch te corrigeren, biedt dit hulpmiddel de optie te zoeken naar beschadigde sectoren en deze te repareren. Dat type fouten is een stuk ernstiger dan de genoemde beschadigde bestanden, omdat het fysieke schade aan de harde schijf betreft. Met het ‘repareren’ ervan wordt eigenlijk bedoeld het grondig trachten te lezen van eventueel aanwezige gegevens in het beschadigde gebied en gevonden data elders op de harde schijf schrijven. De rotte plekken worden vervolgens als onbruikbaar gemarkeerd en door Windows verder genegeerd. Zelfs als het lukt de gegevens te redden en te verhuizen naar veiliger oorden, is het zaak een harde schijf met beschadigde sectoren spoedig te vervangen. Windows XP meldt dit ook bij het starten en dat is zeker geen advies om in de wind te slaan, want onherstelbaar verlies van uw gegevens kan in dit stadium een kwestie zijn van dagen. In het ergste geval start Windows helemaal niet meer en moet u met kunst en vliegwerk redden wat er dan nog te redden valt.
Moderne harde schijven beschikken over S.M.A.R.T. (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology) een techniek die er voor moet zorgen dat mogelijke problemen in een vroeg stadium worden gedetecteerd en automatisch worden gecorrigeerd. U dient dit echter in het Bios in te schakelen. Raadpleeg hiervoor de handleiding van uw moederbord.
Gegevens overzetten
Als u een haperende of te klein geworden schijf wilt vervangen, wilt u natuurlijk zo snel mogelijk verder kunnen werken met uw eigen documenten, foto’s, Favorieten, mailtjes en noem maar op. Daarvoor zijn ruwweg twee mogelijkheden. Windows XP heeft speciaal voor dit doel de wizard Bestanden en instellingen overzetten in huis. Die vindt u door te klikken op Start, Alle programma’s, Bureau-accessoires, Systeemwerkset. De wizard verzamelt uw gegevens, parkeert ze ergens en zet ze over op het nieuwe systeem. Nadat de gegevens zijn verzameld en tijdelijk op bijvoorbeeld een usb-stick gezet, is de oude schijf niet meer nodig. Let er wel op dat met name foto’s en videobestanden enorm veel ruimte innemen, zodat u die wellicht beter eerst handmatig kunt veilig stellen. Op een cd-r of dvd-r bijvoorbeeld.
Deze kant-en-klare oplossing van Windows heeft als nadeel dat u op de nieuwe harde schijf eerst weer Windows en alle gewenste programma’s moet installeren, voordat u de bewaarde instellingen kunt terugzetten. Alles bij elkaar bent u er toch maar mooi een aantal uren zoet mee. Aanzienlijk sneller is het om een kloonprogramma te gebruiken, zoals het gratis HDClone, dat u kunt downloaden op www.miray.de/download/sat.hdclone.html. Wel zult u daarvoor de nieuwe harde schijf tijdelijk tegelijk met de oude moeten aansluiten op uw pc. Bij gebruik van de gratis versie van HDClone moet de nieuwe schijf bovendien groter zijn dan de oude, maar dat zal nauwelijks een beperking zijn. Het programma werkt buiten Windows om, en draait vanaf diskette, cd of dvd. Na het overzetten is de nieuwe schijf een letterlijke kopie van de oude, zodat uw pc daarvan gewoon kan starten alsof er niets is gebeurd.
Eerst grondig wissen, dan afdanken
Uw oude schijf bevat uw gehele verzameling bestanden en afhankelijk van hoezeer u aan uw privacy bent gehecht, wilt u waarschijnlijk niet dat Jan en alleman er met uw gegevens vandoor kan gaan. Verwijderen van de bestanden is niet genoeg, ook niet als de prullenbak daarna wordt geleegd. Zelfs formatteren van de harde schijf geeft geen enkele garantie dat er daarna niets meer is te vinden. Maar hoe voorkomt u dan wel dat u als hoofdonderwerp bij Peter R. de Vries in de uitzending terechtkomt? U kunt natuurlijk de harde schijf omsmelten of de slijptol erin zetten. Minder draconisch maar even grondig gaat het met speciaal voor dit doel gemaakte software. Eraser (www.heidi.ie/eraser/download.php) is bijzonder geschikt en nog gratis ook. Het overschrijft herhaaldelijk alle gebieden van de harde schijf om alle sporen grondig uit te wissen, waarna zelfs gespecialiseerde bedrijven er niets meer mee kunnen. Pas dan kunt u uw schijf veilig inleveren bij de computerwinkel of ijzerhandelaar.
Bron: Computer Idee
Vind ik leuk:
Vind-ik-leuk Laden...
